11. Uluslararası İslam ve Özgürlük
Konferansı
Sivil Değerlerin ve Kurumların
Müslüman Toplumlardaki Rolü
İstanbul, 18 -19 Ekim 2024
KASAM, Karadeniz Stratejik Araştırmalar Merkezi
İbrahim Cevahir Sosyal Tesisleri
Katar Cad. İbrahim Cevahir Sok. No. 6, Sarıyer
İngilizce Türkçe eşzamanlı çeviri yapılacaktır.
Kayıt formu
İslam ve Özgürlük Ağı (ILN www.islamandlibertynetwork.org) muhtelif ülkelerin çeşitli şehirlerinde gerçekleştirilen uluslararası konferansının bu yılki programını LDT ve KASAM (Karadeniz Stratejik Araştırmalar Merkezi, KASAM, (www.kasam.org) ile işbirliğinde Türkiye’de düzenleyecektir. “Müslüman Toplumlarda Sivil Değerlerin ve Kurumların Rolü” konulu uluslararası akademik konferans 18 – 19 Ekim 2024 tarihlerinde İstanbul’da yapılacaktır.
İki gün boyunca ondan fazla Müslüman ülkeden gelen akademisyen İslam'ın demokrasi, fikir hürriyeti, piyasa ekonomisi ve sivil toplum gibi kavramlarla ilişkisini; tarihî ve günümüz tecrübelerini farklı boyutlarıyla inceleyen tebliğler sunacaktır. Yirmiye yakın sunuşta konuşmacılar İslam’da hukuk devleti geleneğini, ticaretin yerini, Müslüman ülkelerdeki demokratik tecrübeleri ve iktisadi gelişmeleri değerlendirecektir.
Takdim
Islam ve Özgürlük Ağı (The Islam and Liberty Network (L) Foundation, ILNF) Vakfı evrensel özgürlük değerlerinin İslam ile uyumluluğunu akademik araştırmaları ve açık müzakereleri ile ifade eden araştırmacı, akademisyen ve kamusal entellektüellerle irtibat halinde bir kuruluştur. 2011’de kurulan ve uluslararası bir kurul tarafından idare edilen ILNF Malezya’da kayıtlı bağımsız, sivil bir vakıftır. Vakfın misyonu bilhassa çoğunluğu Müslüman ülkelerde ancak onunla sınırlı olmamak üzere barış ve refahın temini için dinî, siyasî ve iktisadî özgürlüklerin anlaşılmasını teşvik etmektir.
Faaliyetlerinin çoğunluğu Müslüman olan ülkelere yoğunlaşmakla beraber özellikle İslam’ın ve Müslüman birey ve toplulukların “özgür bir toplum” için tehdit olarak görülüp eleştirildiği; bireysel ve sivil özgürlüklerinin ihlâl edildiği toplumlara da yönelik fikrî çalışmalarla da ilgilenmektedir.
Uluslararası İslam ve Özgürlük Konferansı bütün dünyadan akademisyen ve araştırmacılara ilgili konularda orijinal çalışmalarını sunma imkânı veren ana faaliyetidir. 11. Uluslararası Konferans münhasıran çoğunluğu Müslüman olan ülkelerde ve ilişkili olarak daha genelde sivil değerlerin ve kurumların daha müreffeh ve barış içinde bir toplumun ortaya çıkışındaki rolünü değerlendiren fikrî ve akademik çalışmaları beklemektedir.
Konferans Konusu Çerçevesinde Temel Tezler
Devletçilik merkezî otoritenin toplumun iktisadî, siyasî ve sosyal alanlardaki standartlarını, normlarını, kurumlarını ve kurallarını kapsayıcı kollektivist tanımlarla belirlediği bir fikir demetidir. Buna karşılık sivil toplum pazarlar, siyasî birlikler, camiler, sendikalar, komşu dernekleri gibi bireyler arası gönüllü birliklerin olduğu, kendi faaliyetlerini geniş bir alanda serbestçe belirleyebildiği ve temel normların oluşmasına ve politikaların belirlenmesine katkıda bulunduğu bir model olarak ele alınabilir. Merkezî ekonomik planlama devletçiliğin bir örneğiyken serbest piyasalar gönüllü birlikleri temsil eder. Diktatörlük devletçiliği temsil ederken, demokrasi sivil toplumla ilişkilidir. Hiyerarşik bir dinî teşkilâtın kamusal güç vasıtasıyla kapsayıcı tek bir tatbikatı mecbur kılması devletçiliğin bir örneğiyken vatandaşların dinî hürriyetlerinin teminat altına alınması en temel sivil özgürlüklerdendir.
İlliberalizm ve popülizm Batılı toplumlar nezdinde tehdit olarak görülürken, pek çok Müslüman ülke oligarşik yapıların veya yerleşik bürokratik kurumların tahakkümü altındadır ve seçilmişlerin meşruiyetini; ifade ve teşebbüs hürriyetinin bulunduğu, çoğulcu liberal demokratik süreçleri koruyamamaktadır. Çoğunluğu Müslüman ülkelerin önemli bir kısmında liberal demokrasilere en büyük tehdit; rekabetçi, demokratik, sivil kurumlara en büyük direnç yerleşik sivil ve askerî bürokrasilerden kaynaklanmaktadır.
7. Yüzyılda doğuşundan itibaren İslam, ticaret serbestisini, açık pazarları ve hukukun üstünlüğünü/hukukla sınırlandırılmış yönetimi teşvik etmiştir. Hz. Muhammet (SAV) mescidin ardından pazar yerini kurmuştur. Daha sonra nesiller boyunca Müslümanlar küresel ticareti büyütmüş ve iş yapma imkânlarını genişleten yeni araçlar geliştirmiştir. Bu araçların pek çoğu farklı formlarda bugün de geçerliliğini korumaktadır. Erken İslâm dönemi aynı zamanda vakıf gibi gönüllü hayır kurumlarının ortaya çıktığı ve İslam medeniyetinde sosyo-ekonomik gelişmelerde merkezî rol oynadığı bir tarihe tekabül etmektedir.
Programa katılım için kayıt gerekmemektedir ve herkese açıktır.
18 Ekim, Cuma
09.00 - 09.30 Kayıt
09.30 - 10.00 Açış Konuşmaları:
Dr. Ali Salman, CEO, Direktör, Islam ve Özgürlük Ağı Vakfı
Özlem Çağlar Yılmaz, Yönetim Kurulu Başkanı, İslam ve Özgürlük Ağı Vakfı
Yönetim Kurulu Üyesi, Liberal Düşünce Topluluğu
Yusuf Cevahir, Yönetim Kurulu Başkanı, KASAM
10.00 - 11.00 I. Oturum: Açış Paneli
Oturum Başkanı: Özlem Çağlar Yılmaz
Prof. Dr. Atilla Yayla,
İstanbul Medipol Üniversitesi, İslam ve Özgürlük Ağı Danışma Kurulu Üyesi:
“Müslüman Dünyada ve Ötesinde Liberalizmin Karşı Karşıya Kaldığı Teorik ve Pratik İmkânlar ve Zorluklar”
Prof. Syed Kamall,
Birleşik Krallık Lordlar Kamarası Üyesi,
İslam ve Özgürlük Ağı Vakfı Danışma Kurulu Başkanı:
“Müslüman Toplumlarda Hoşgörü, Çoğulculuk ve Ticaret Geleneği”
11.00 - 11.15 Çay - Kahve Arası
11.15 - 12.45 II. Oturum: İslam ve Liberal Demokrasi
Oturum Başkanı: Prof. Dr. Bican Şahin,
Hacettepe Üniversitesi, Özgürlük Araştırmaları Derneği Yönetim Kurulu Üyesi
Konuşmacılar:
Prof. Dr. Murat Çizakça, Avrupa Akademisi ve Avrupa Bilim Vakfı:
“Müslümanların Liberal Demokrasiyi Tercihi Esasen Vacip midir?”
Dr. Abbas Mehregan, Tahran Üniversitesi, İran:
“Sivil İslam, Sivil Toplum ve Demokrasi: İslam Demokrasinin Konsolidasyonuna Nasıl Katkıda Bulunabilir?”
12.45 - 13.30 Cuma Namazı Arası
13.30 - 14.30 Öğle Yemeği Arası
14.30 - 16.00 III. Oturum: İslam ve Piyasa Ekonomisi
Oturum Başkanı: Prof. Dr. Mustafa Acar, Konya Necmettin Erbakan Üniversitesi
Konuşmacılar:
Prof. Dr. Metin Toprak, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi,
Merkez Bankası Denetleme Kurulu Üyesi:
“Türkiye’de Ekonomi ve Finansın Görünümü”
Dr. Ali Salman, İktisatçı,
Kurucu Direktör, Piyasa Ekonomisi Politikaları Araştırma Merkezi, Pakistan:
“İslam ve Piyasa Ekonomisi”
Prof. Dr. Ahmet Uzun, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, İİBF:
“İslam’da Pazar, Ticari İlişkiler ve Faiz Tartışmaları”
16.00 - 16.15 Çay - Kahve Arası
16.15 - 17.30 IV. Oturum: Fikir Hürriyeti, Sivil Toplum ve İslamî Gelenekler
Oturum Başkanı: Prof. Dr. Alim Yılmaz,
İstanbul Medeniyet Üniversitesi, Liberal Düşünce Dergisi Editörü
Konuşmacılar:
Dr. Mohamed Badredine Tachouche, Anglo-American Üniversitesi, Prag, Çek Cumhuriyeti:
“Fıkıh Usulünde Özgür Düşüncenin Unutulan İlkeleri: Medine’nin Atina ile Buluştuğu Yer”
Narimane Chaoulia, Abdelhamid Ibn Badis Mostaganem Üniversitesi, Cezayir:
“Sivil Toplumu Sınırlayan İslamî Fundamentalist Söylemler”
Dr. Mustafa Radji, Mostaganem Üniversitesi, Cezayir:
“Sivil Toplum içinde Tasavvufî Yapıları Güçlendirmek: Güçlü Sivil Sermaye, Zayıf Vakıf Hukuku: Aleviyye Tarikatı Örneği”
17.30 Birinci Günün Sonu
II. Gün: 19 Ekim, Cumartesi
10.00 - 10.30 II. Gün Açış Konuşması
Takdim: Raşit Sarıkaya, Avukat, LDT Yönetim Kurulu Üyesi
Konuşmacı: Prof. Dr. Mustafa Şentop,
Türkiye Büyük Millet Meclisi 29. Başkanı
“Özgürlükler Bakımından Hukuk Devlet İlişkisi:
Batı Hukuku ve İslam Hukuku Karşılaştırması”
10.30 - 12.00 V. Oturum: Sınırlı Devlet, Hukukun Üstünlüğü, Anayasacılık ve İslam
Oturum Başkanı: Doç. Dr. Faik Tanrıkulu, İstanbul Medipol Üniversitesi;
KASAM Yönetim Kurulu Üyesi
Konuşmacılar:
Doç. Dr. Saeed Khan, Wayne State University, ABD:
“Anayasacılık: Müslüman Toplumların Demokrasi Arayışında İhmal Ettiği Bağlantı”
Dr. Mohsen Abbaszadeh Marzbali, Mazandaran Üniversitesi, İran:
“Teokrasi ve Demokrasi Arasında: Günümüz Şii İçtihadında Siyasî Otorite”
Dr. Saeed Ahmed Rid, Quaid-i-Azam Üniversitesi, Pakistan:
“Çoğunluğu Müslüman Ülkelerin Anayasalarında İlahî Hakimiyet ile Halkın Egemenliğinin Uyumu Sorunu”
12.00 - 12.30 Çay - Kahve Arası
12.30 - 13.30 VI. Oturum: Müslüman Çoğunluklu Ülkelerde Demokratik Tecrübeler
Oturum Başkanı: Prof. Dr. Zekeriya Kurşun, Fatih Sultan Mehmet Vakfı Üniversitesi
Konuşmacılar:
Prof. Kamal Ben Younes, Tunus Üniversitesi:
“Ortadoğu’da Demokratikleşmenin Dahilî ve Haricî Süreçlerinin Geleceği”
Dr. Hafijur Rahman, Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi:
“Müslüman Demokrasinin Dinamikleri ve Zorlukları”
13.30 - 14.30 Öğle Yemeği Arası