Kamu politikaları alanında Kanada’nın önde gelen düşünce kuruluşu Fraser Enstitüsü’nün hazırladığı, 80 ülkeden bağımsız kuruluşla birlikte Liberal Düşünce Topluluğu’nun da katkı sağladığı Dünya Ekonomik Özgürlük Endeksi 2010 Yılı Raporu’nda Türkiye 74. Sırada yer almıştır. Geçen yıl 88. sırada yer alan Türkiye, gösterdiği başarılı performansla 14 basamak birden yükselmiştir.
Rapor, geçen yıl, küresel ekonomik krize verilen tepkinin ekonomik özgürlükler üzerinde önemli yansımasının olacağı uyarısıyla yayınlanmış ve ülkelerde özgürlük seviyelerinin düşebileceği tahmininde bulunmuştu. Bu tahmin dünya ölçeğinde büyük ölçüde doğrulanmış olmakla birlikte, Türkiye 0.40 puanlık artışla sıralamada bir önceki yıla kıyasla 14 ülkeyi daha geride bırakmayı başarmıştır. Geçen yılki raporda İsrail, Çin, Rusya ve Azerbaycan gibi ülkelerin gerisinde olan Türkiye, bu yıl bu ülkeleri geride bırakmış durumdadır. 2008 verilerine göre hazırlanan rapor, yılın ilk çeyreğinde ekonomik özgürlüğün ilk defa global bir düşüş yaşadığını, 2007 yılında 6.74 olan ortalama başarı puanının 2008’de 6.67’ye gerilediğine işaret etmektedir. Toplam 123 ülkenin ekonomik özgürlükleri 1980 yılındaki oranlara dönmüş durumdayken, Türkiye’nin de aralarında bulunduğu yalnızca 35 ülke iyileşme kaydetmiştir.
Rapora göre “2008 yılındaki ekonomik düşüşe rağmen birçok ülke tehlikeli kredi hacmini genişletme yolunu seçerek ve regülasyon kararları alarak ekonomik özgürlüğe ve gelecekteki büyümeye zarar vermiştir. Oysa durgunluğun sürdüğü dönemde dahi, serbest ve açık piyasaların olduğu ülkelerdeki yaşam kalitesi, devletin hakim olduğu ekonomilerdekinden epey yüksektir.”
Ayrıca ekonomik özgürlükle işsizlik arasındaki ilişkiyi inceleyen bir araştırmaya da yer verilen 2010 yılı raporunda, küresel durgunluğu aşma sürecinde ekonomik özgürlükleri genişletmenin işsizlikle mücadele için de sağlam bir yol olduğuna işaret edilmektedir.
Bu yıl yine birinci sırada yer alan Hong Kong’u Singapur ve Yeni Zelanda takip etmektedir. ABD’nin 6. Sıradaki yeri değişmese de puanı 8.06’dan 7.96’ya gerilemiştir. İngiltere, Fransa ve İspanya gibi Avrupa ülkelerinin ekonomik özgürlük puanları ve sıralamadaki yerleri düşmüştür. Toplam 141 ülke arasında Zimbabve yine sonuncu durumdadır.
Dünya Ekonomik Özgürlük Endeksi Raporu’nda dünya genelinde ülkeler sıralanırken ekonomik özgürlüğü destekleyen politikalar baz alınarak 42 farklı ölçüt kullanılmaktadır. Kişisel tercih hakkı, gönüllü mübadele, serbest rekabet ve özel mülkiyet hakları ekonomik özgürlüğün köşe taşlarıdır. Ekonomik özgürlük beş farklı alanda ölçülmektedir: devletin faaliyet alanının genişliği, mülkiyet hakları ve hukukî yapı, sağlam para, serbest ticaret ve krediler, işgücü ve ticari faaliyetler üzerindeki regülasyon.
Raporun da teyit ettiği gibi “Dünya’da refah seviyesinin en üstte olduğu ülkelerde ekonomik özgürlüğün de daha yüksek olduğunu görüyoruz. Bu ülkelerde yaşayanlar yüksek yaşam standartlarına ve kişisel özgürlüklere sahipken sıralamada altlarda olan ülkelerin vatandaşları genelde yoksul ve birey haklarına pek saygı göstermeyen baskıcı hükümetlerle muhataptırlar.”
Raporun tamamına şu adresten ulaşabilirsiniz: www.freetheworld.com