Liberalizm ve Muhafazakarlık, Taha Akyol

19 Temmuz 2004

Alt başlıkta, muhafazakârlığı hem açıklayan hem sorgulayan bir soru yer alıyor:"Bilinenin huzuru, bilinmeyenin korkusu mu?"İnsanoğlunun "bilinenin huzuru"na ihtiyacı yok mu? Bu, muhafazakâr felsefenin en temel dayanağıdır.Ama insanoğlu "bilinmeyenin korkusu"nu aşamazsa, gelişme nasıl olacak? Bu da liberallerle sosyalistlerin muhafazakârlığa yönelttiği eleştiridir.Dergideki ön önemli yazı, 20. yüzyılın en büyük birkaç düşünüründen biri olan liberal Hayekin "Neden Muhafazakâr Değilim?" konulu klasikleşmiş makalesidir. Hayek bu makalede muhafazakârlığı hem eleştirir hem geçerli yönlerini belirtir.Liberal Hayeke karşı muhafazakâr Sam Roggevenin "Neden Liberal Değilim?" adlı makalesini dergide okuyabilirsiniz.* * *TÜRKİYEDE liberalizmi ilk defa felsefi ve akademik düzeyde ele alan ve savunan Liberal Düşünce Topluluğunun dergisinde muhafazakârlık hem destekleniyor hem eleştiriliyor. Çünkü liberalizmle muhafazakârlık birbiriyle hem akraba hem çatışmalı iki felsefedir.Hayek, Tocqueville, Hume gibi birçok filozof vardır ki kimine göre liberal, kimine göre muhafazakârdır.Dergide, tercüme yazılardan başka, Mustafa Erdoğan, Ömer Çaha, Bekir Berat Özipek, Murat Yılmaz gibi çok sayıda akademisyenin yazıları var.AKP ve Türk merkez sağı hakkında yazıların yer aldığı dergideki makalelerden biri de "Kemalist Devrimden Muhafazakâr Kemalizme" başlığını taşıyor.İlyas Söğütlünün günümüzdeki YÖK sorunlarının köklerine ışık tutan araştırması ise "Darülfünundan Üniversiteye: Cumhuriyet Türkiyesinde İlk Üniversite Reformu; 1933" başlığını taşıyor.Büyük bir profesör kıyımı yapan 1933 reformunun bir amacı, Batılı anlamda üniversite kurmak ise de "ideolojik kaygıların bilimsel ve teknik kaygılardan daha ağır bastığı" da bir gerçektir. (Sf. 121 vd.)* * *BUNDAN başka bir de "Muhafazakâr Düşünce" adıyla yine akademisyenlerin yazdığı yeni bir dergi yayımlanmaya başlandı. (www.muhafazakar.com)Bu dergiyi ayrı bir yazı konusu yapacağım.Dikkat çekici olan, 1980lerden itibaren siyasi kültürümüzde, "liberal" ve "muhafazakâr" kavramlarının daha bir konuşulur hale gelmesidir.Artık birçok aydın ve akademisyen bu iki felsefeyi inceliyor, tartışıyor, hatta savunuyor.Türkiyenin tek fikirli resmiyetin dar ufuklarını yararak siyasi felsefe zenginliğine yönelmesi, gecikmiş de olsa sevindirici bir gelişmedir. Yükselmekte olan girişimci orta sınıf artık siyasi ve fikri çoğulculuğunu da üretiyor.Resmi ideolojinin muhafızı YÖKe rağmen, akademik camiada bile bu çeşitlenme görülüyor.Solda artık İdris Küçükömer, Mehmet Ali Aybar, Kemal Tahir, Turan Güneş çapında orijinal ve sivil düşünürlerin pek azalması ise kaygı vericidir. Soldaki boşluğu devlet ideolojisinin devlet cihazlarını kullanarak doldurmaya kalkması hem sol düşünceyi kısırlaştırıyor, hem fikri zenginleşmeye zarar veriyor.