Liberal Düşünce Topluluğu, Haliç Üniversitesi'yle birlikte, 17 Ocak 2016 tarihinde, Alevilerin taleplerine ilişkin hazırlanan reform adımlarına katkıda bulunmak üzere bir toplantı düzenlemiş ve ilgili kamu politikası yapıcılarına sunmak üzere bir yol haritası hazırlamıştır.
Alevilerin bugün yaşadıkları toplumsal ve siyasal sorunlar oldukça uzun bir tarihsel arka plana sahiptir. Bu sorunlar günümüze, her geçen gün biraz daha karmaşıklaşarak ulaşmış ve halihazırda çözüm beklemektedir.
Rapor, konuyu hak ve özgürlükler perspektifinden ele almakta ve çözümün, taleplerin kamu politikalarına dönüştürülmesi süreci olduğunu görmezden gelmemektedir. Konunun, özelde din ve vicdan hürriyeti, mülkiyet hakkı ve örgütleme özgürlüğü ile anayasal eşitlik ilkesiyle ilgili olması talepleri ve çözümü -toplumsal yönleri saklı tutularak- demokratik siyasetin konusu haline getirmekte ve siyasî süreçlerin işletilmesini gerekli kılmaktadır. Diğer yandan, çözümün çeşitli kamu politikalarının uygulanmasıyla mümkün olacağı da hesaba katıldığında, uygulanabilir reform adımlarını öngörmek, bunları kademelendirmek ve bir sürece yerleştirmek gerekli görünmektedir. Dolayısıyla bu raporda belirli bir kapsam ve perspektif dâhilinde bir inceleme yapılmış; hükümetin önümüzdeki yakın dönemde gerçekleştirmesi beklenen hukukî düzenlemelerde yer alması gereken konulara dikkat çekilmiştir.
Alevi Açılımında Çözüme Odaklanmak: Reform Adımlarına İlişkin Öneriler ve Yol Haritası
© Liberal Düşünce Topluluğu, Mart 2016
Proje ve Yayın Koordinatörü
Özlem Çağlar Yılmaz
Yayın Editörü
Hasan Yücel Başdemir
Hazırlayan
Arda Akçiçek
İçindekiler
Giriş
1. Konu, Kapsam ve Yöntem
2. Alevilerin Temel Sorun ve Talep Alanlarına İlişkin Reform Önerileri
2.1. Cemevlerinin ve Dedelerin Hukukî Statüsü
a. Hukukî statü
b. İdarî yapılanma
c. Malî kaynak
2.2. Eğitim Sisteminde Alevilik
a. Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi (DKAB) Dersi
b. Alevilik Eğitimi (İsteğe bağlı din eğitimi)
c. Alevilikle İlgili Akademik Çalışmalar
2.3. Eşit Yurttaşlığa İlişkin Talepler
2.4. Çeşitli Hassasiyetler ve Talepler
Sonuç
Alevi Açılımı Kronolojisi
Özet
Alevilerin bugün yaşadıkları toplumsal ve siyasal sorunlar oldukça uzun bir tarihsel arka plana sahiptir. Bu sorunlar günümüze, her geçen gün biraz daha karmaşıklaşarak ulaşmış ve halihazırda çözüm beklemektedir.
Temel hak ve özgürlükleri bağlamında önemli mağduriyetler yaşayan Alevilerin sorunlarının çözümüne ve kaygılarının telafisine ilişkin taleplerini dikkate almak ve bu yönde adımlar atmak her şeyden önce hakkaniyetli ve adil olmanın gereğidir. Bununla birlikte, bu ülkenin eşit paydaşı ve yurttaşları olarak Alevilerin taleplerine karşılık vermek Türkiye’nin demokratik bir hukuk devleti olma yolundaki en önemli sınavlarından biridir.
Türkiye’nin özgür bir toplum olma yolundaki toplumsal, ekonomik ve siyasal engelleri aşması yönünde çalışmalarını yürüten Liberal Düşünce Topluluğu, uzun bir zamana yayılan, çeşitli dönemlerde Alevilerin sorun ve taleplerine ilişkin farklı çalışmalar yürütmüş ve konunun gündemde kalması ve çözümü yönünde inisiyatif almıştır. Süreç içinde meselenin muhatabı olan tüm kesimlerin temsilcileriyle farklı programlarda biraraya gelinmiş, hem çoğulcu bir sistem etrafında konuyu ele almak, hem de mevcut durumu her yönüyle anlayarak muhtelif çözüm önerilerini ortaya çıkarmak ve değerlendirmek yönünde katkıda bulunmaya çalışılmıştır.
Elinizdeki bu rapor, bugüne kadar Liberal Düşünce Topluluğu’nun kendi yaptığı çalışmalar, düzenlediği toplantılar ile konuyla ilgili diğer kişi ve kurum tarafından hazırlanan çalışmaların taranması ile Topluluk tarafından 17 Ocak 2016 tarihinde İstanbul Haliç Üniversitesi’nde yapılan müzakere toplantısı sonuçları birleştirilerek ortaya çıkmıştır. Rapor, Alevilerin genel olarak üzerinde uzlaşmaya vardığı aşağıdaki talep alanlarında hangi somut adımların atılabileceğini incelemekte ve bunlara ilişkin öneriler sunmayı hedeflemektedir:
1. Cemevlerinin ve Dedelerin hukukî statüsü
2. Eğitim sisteminde Alevilik
3. Eşit yurttaşlığa ilişkin talepler
4. Çeşitli hassasiyet ve talepler
Rapor, konuyu hak ve özgürlükler perspektifinden ele almakta ve çözümün, taleplerin kamu politikalarına dönüştürülmesi süreci olduğunu görmezden gelmemektedir. Konunun, özelde din ve vicdan hürriyeti, mülkiyet hakkı ve örgütleme özgürlüğü ile anayasal eşitlik ilkesiyle ilgili olması talepleri ve çözümü –toplumsal yönleri saklı tutularak- demokratik siyasetin konusu haline getirmekte ve siyasî süreçlerin işletilmesini gerekli kılmaktadır. Diğer yandan, çözümün çeşitli kamu politikalarının uygulanmasıyla mümkün olacağı da hesaba katıldığında, uygulanabilir reform adımlarını öngörmek, bunları kademelendirmek ve bir sürece yerleştirmek gerekli görünmektedir. Dolayısıyla bu raporda yukarıdaki kapsam ve bahsi geçen perspektif dâhilinde bir inceleme yapılmış; hükümetin önümüzdeki yakın dönemde gerçekleştirmesi beklenen hukukî düzenlemelerde yer alması gereken konulara dikkat çekilmiştir.
